Mevrouw en meneer Dijkstra komen vandaag kennismaken op de dagopvang van een verpleeghuis in
het westen van het land. Mevrouw Dijkstra heeft beginnende dementie. Ze houdt erg van
gezelligheid en neemt alvast plaats in de groep. Aan Selin, één van de zorgmedewerkers, wordt
gevraagd om een intake te houden met meneer Dijkstra. Voor de coronatijd vonden de
intakegesprekken plaats op de dagopvang met de cliënt en een naaste. Tijdens de coronacrisis werd een intake telefonisch gedaan met een naaste.
Selin houdt de intake in een aparte ruimte met alleen meneer Dijkstra. Deze vertelt honderduit over
zijn vrouw, haar ziekteproces, wat dat voor hem betekent en hoe hun gezamenlijke
levensgeschiedenis is geweest.
Als Selin terugblikt op het gesprek realiseert ze zich dat meneer in de intimiteit van dat moment veel heeft gedeeld. Ook gevoelige informatie over zijn vrouw die deels van belang kan zijn voor de zorg. Maar moet ze deze informatie wel opnemen in het zorgdossier terwijl mevrouw zelf niet aanwezig was bij de intake?
Respectvolle nieuwsgierigheid
Op de afdeling is veel aandacht voor het levensverhaal van cliënten. Door zich te verdiepen in hun
persoonlijke geschiedenis en verhalen kunnen de medewerkers hun benadering en zorg hierop
afstemmen. In de gesprekken tonen de zorgmedewerkers zoveel mogelijk een houding van
‘respectvolle nieuwsgierigheid’. Dit betekent dat er naast oprechte interesse voor de bewoners en
hun naasten ook rekening wordt gehouden met de grenzen van wat iemand wil delen. Toch horen de medewerkers regelmatig feiten en verhalen die gevoelig kunnen liggen. En dan is een belangrijke vraag, wat wel of niet te doen met deze informatie.
Moreel beraad
Selin besluit haar vraag in te brengen in een moreel beraad. Zij wil hierover graag in gesprek met
haar collega’s. Juist omdat dergelijke situaties vaker voorkomen verwacht ze dat niet alleen zij maar
ook haar collega’s er baat bij hebben om deze casus met elkaar te bespreken.
Nadat ze in het kort de casus heeft toegelicht formuleert het zorgteam de volgende morele vraag:
Mag ik informatie die ik zonder medeweten van mevrouw Dijkstra om heb verkregen opnemen in het zorgdossier?
De zorgmedewerkers brengen de waarden voor de verschillende betrokkenen in kaart. Vervolgens
gaan ze met elkaar in gesprek over welke waarden botsen en welke waarden juist overeenstemmen. Uit de inventarisatie komt duidelijk de betrokkenheid van de zorgmedewerker bij het echtpaar naar voren. En haar bevlogenheid om de zorg voor mevrouw Dijkstra zo goed mogelijk te laten aansluiten bij haar persoonlijke geschiedenis. Op zich zijn deze drijfveren nastrevenswaardig. Toch staan ze in dit dilemma op gespannen voet met het vertrouwen en de privacy van zowel mevrouw als meneer.
Het is voor het zorgteam verhelderend om de verschillende betrokkenen en de waarden die voor hen op het spel staan op een rijtje te zetten. Het helpt om met elkaar tot een besluit te komen hoe er in dit geval gehandeld moet worden. Ook al is in het gesprek met meneer Dijkstra informatie naar voren gekomen die van belang kan zijn voor de zorg aan mevrouw, toch is het duidelijk dat deze
informatie, die zonder medeweten van mevrouw Dijkstra ter sprake is gekomen, niet in het
zorgdossier mag worden opgenomen. De waarden privacy en vertrouwen, die zowel voor mevrouw
als meneer Dijkstra op het spel staan, geven hierbij de doorslag.
Intake opnieuw
De intake zal opnieuw plaatsvinden; nu samen met meneer en mevrouw Dijkstra. Eventuele
gevoelige gegevens die van belang kunnen zijn voor de zorg aan mevrouw Dijkstra zullen op een
weloverwogen manier in het zorgdossier worden genoteerd. ‘Als je dergelijke informatie opschrijft,
stel je dan voor dat de cliënt en naasten meelezen’, is de tip van één van de zorgmedewerkers. Even in de schoenen van een ander gaan staan is vaak heel verhelderend of het nu is tijdens een moreel beraad of wanneer je notities maakt in een zorgdossier.
Ook wordt op basis van dit moreel beraad de gang van zaken voor een intake opnieuw besproken en vastgelegd. De intakes zullen, net als voorheen, plaatsvinden op de dagbehandeling waarbij zowel de cliënt als een naaste aanwezig zullen zijn. De leidinggevende neemt het op zich om dit met alle zorgmedewerkers helder te communiceren.
Kostbaar
Na afloop van het moreel beraad ontspint zich in het zorgteam een gesprek over hoe kostbaar
intieme momenten en gesprekken met cliënten en hun naasten kunnen zijn. In de beslotenheid van
een ontmoeting van mens tot mens worden niet zelden diepe zielenroerselen gedeeld. Deze lenen
zich lang niet altijd voor het delen met derden, laat staan voor vermelding als feiten in een
zorgdossier.
Het moreel beraad heeft de zorgmedewerkers geholpen om zich opnieuw bewust te zijn van hun
verantwoordelijkheid om respectvol om te gaan met de persoonlijke verhalen die hun worden
toevertrouwd. En om informatie die behulpzaam kan zijn voor het verlenen van goede zorg zodanig
vast te leggen dat zowel de privacy als het vertrouwen van de cliënt en diens naasten gewaarborgd
blijven.
Myosotis
Tot slot enkele dichtregels geschreven door Ida Gerhardt. Met als titel ‘Myosotis’; de uit het Grieks
afkomstige naam voor het vergeet-me-nietje. Als inspiratiebron om zorgvuldig om te blijven gaan
met het vertrouwen dat zowel cliënten als hun naasten schenken.
Myosotis
Die in dit huis u aan de naaste wijdt,
raakt met Gods hulp het kostbaarste niet kwijt:
behoud van wie u aanzien het vertrouwen
bescherm hen tegen angst en eenzaamheid.
Iepie Kroese Is trainer ethiek in zingeving bij Reliëf. Zij verzorgt onder andere trainingen op het gebied van moreel beraad, zingeving, verbindend communiceren en schrijvend bezinnen. ikroese@relief.nl
0 reacties