Als ik spontaan de afdeling op kom lopen zie ik een collega die bezig is om tomaten te snijden. Hij doet dit op een kartonnen bordje aan de grote tafel middenin het kantoor. ‘Hoe is het hier?’, vraag ik. Hij gaat rustig door en zegt: ‘Wel goed, maar druk.’ Terwijl hij de tomaten snijdt met een plastic mesje vervolgt hij: ‘We hebben je e-mail gelezen en nagedacht over een dilemma voor vanmiddag, maar eigenlijk komen we er niet helemaal uit.’ Hij begint broodjes te beleggen met kaas en tomaat. ‘En als je nu bij jezelf nagaat waar je de laatste tijd in het team het meeste over gesproken hebt? Waar jullie steeds op terugkomen?, vraag ik. ‘O’, zegt hij, ‘dat is dan ‘kamer 7’’.
Aandacht
Terwijl de broodjes meer vorm krijgen wordt het dilemma ook geformuleerd. Zorgvuldig draait hij aan de pepermolen en zegt: ‘De meneer op kamer 7 heeft geen sociaal netwerk. Hij krijgt nooit bezoek, hij zit daar maar op zijn kamer en komt niet vooruit in de behandeling. Wij als personeel hebben contact met hem, maar dat is vooral functioneel. Soms heeft hij contact met de humaniste en dat gaat goed. Ik vraag mij af of we voor hem geen bezoekvrijwilliger moeten aanvragen’, zegt hij terwijl hij ook wat zout toevoegt. ‘Tegelijk vraag ik mij af of je het een vrijwilliger wel aan kunt doen, hij kan iemand zomaar afwijzen.’
Onmacht
Onderhand lopen er wat collega’s in en uit, er wordt afgestemd wie er die middag ‘verzorgingen’ doen en wie naar het moreel beraad gaan. Een andere collega komt bij de tafel staan: ‘Als ik eerlijk ben, ik heb wel gedacht aan euthanasie voor deze man’, zegt hij. ‘Dat kan natuurlijk niet, maar zijn leven is zo uitzichtloos. Hij wordt niet beter en hij heeft niemand.’ ‘Kamer 7?’, raadt iemand anders die binnen komt lopen meteen goed. ‘We gaan het over hem hebben in het moreel beraad vanmiddag’, zeg ik.
‘Eet smakelijk’, zeg ik daarna tegen mijn collega terwijl ik naar de zorgvuldig belegde broodjes kijk. ‘O. maar dat is niet voor mij’, zegt hij. ‘Dat is voor de patiënt op kamer 8.’ Ik ben even blij verrast: ‘Ik dacht, je bent zo aandachtig bezig. Het is voor jezelf.’ Hij schudt zijn hoofd en zegt: ‘Kamer 8 kan wel wat aandacht gebruiken.’
Grijs gebied
De betrokkenheid van de medewerkers bij deze groep patiënten is groot. Zo ook bij ‘kamer 7’. En als het niet goed met iemand gaat kan het je bij de strot grijpen. Zeker als hulpverlener, je wilt immers ‘hulp verlenen’. Iemand zien lijden is het laatste wat je wilt.
‘Ik dacht dat het maar een ‘kleine vraag’ was’, zegt iemand die middag in het moreel beraad,’ maar als je het zo uitwerkt is er zoveel om rekening te houden.’ Ik knik. ‘Het plaatje’ wordt groter. Zonder het moreel beraad[1] helemaal na te willen bespreken: We pluizen samen de vraag uit. Medewerkers bevragen elkaar. Er is plek voor emoties. En als we stap voor stap met elkaar het moreel beraad doorlopen ontdekken we een ‘grijs gebied’.
Zo vertelt een andere medewerker dat naast de humaniste ook een collega van een andere afdeling soms contact weet te krijgen met ‘Kamer 7’ . ‘Misschien kunnen we dat uitbouwen?’, zegt hij. ‘Zolang het geen behandelcontact is wil ‘Kamer 7’ wel in gesprek’. ‘En misschien kan de humaniste ook wat vaker komen?’ zegt een ander. ‘Mogelijk kunnen we een bezoekvrijwilliger ook goed selecteren en eerlijk informeren….?’
Er zijn ineens opties. Geen gegarandeerd succes maar het uitzoeken waard.
Kleine stapjes
Als je letterlijk dicht op iemand staat is het figuurlijk lastig om afstand te nemen. Daar gebruikten we dit moreel beraad voor.
Het team lijkt gedurende het gesprek meer energie te krijgen. En de collega die eerder euthanasie in zijn mond nam zegt: ‘Op deze afdeling zijn het echt hele kleine stapjes waar je het voor moet doen’. Collega’s knikken.
De betrokkenheid zit hem in een broodje kaas, tomaat met peper en zout, gemaakt voor een patiënt. Betrokkenheid is ook zichtbaar in dit gesprek: naar elkaar en naar ‘hun patiënten.’
Ze gaan er weer voor. Kleine stapjes, en doorzetten.
Net als ‘hun patiënten’.
Swanny Kremer
[1] ‘Het team’ heeft toestemming gegeven om dit moreel beraad globaal te beschrijven. Juist om inzicht te geven in de zorg voor patiënten met complexe problematiek op een afdeling voor zeer intensieve en specialistische zorg in tbs.
0 reacties