Master ZEB. Ergens ging er iets mis in mijn loopbaan als neonatoloog, zodanig mis dat een gedwongen afscheid volgde. Afscheid dat uiteindelijk de mogelijkheid schiep om op afstand te gaan herbezinnen. Een herbezinning ingebed in mijn deelname aan de master ZEB. In dit proces vond ik niet alleen mijzelf terug, maar ook een hernieuwde visie op belangrijke waarden in de (gezondheids-) zorg die van deze zorg goede zorg maken voor zowel zorgontvanger als zorgverlener.
Door aandacht voor het beleid in de zorg wordt het arts – patiënt (micro)niveau verbreed tot meso- en macroniveau en wordt de aandacht gevestigd op de effecten van het gevoerde beleid op de betreffende zorg. Zeker in de neonatologie is er vaak het zoeken naar een balans tussen de enorme technische mogelijkheden en de wenselijkheid van het toepassen daarvan in brede zin, maar ook in individuele situaties. Mogelijkheden die bij a.s. ouders verwachtingen scheppen en bij aanbieders vragen om het stellen van grenzen gezien de beperkingen in middelen en mensen. Ook vragen naar toepasbaarheid vanuit een ethische verantwoordelijkheid. Marktwerking en de effecten daarvan, wijzen van afrekening op resultaten, meetbaarheid, maar vooral ook onvermogen om goede zorg in maat en getal te beoordelen. Veel stof om over na te denken en met docenten (ook vanuit “het veld”) en mede studenten over te discussiëren.
Wat betreft de ethische vraagstukken worden in de vorm van ethische competenties vaardigheden aangeleerd. Deze bieden een structuur om de aanwezige kennis, ervaring, empirie en het onderbuiksgevoel te bundelen om daarmee in samenspraak met collega’s en patiënt te komen tot een best mogelijke oplossing. Aandacht voor interculturaliteit en diversiteit (m.n. ook de niet meer vanzelfsprekende christelijkheid) verbreden het begrip voor de veelkleurigheid onder de patiëntenpopulatie die ook een grote diversiteit aan beleving van zorg met zich meebrengt.
Voor mij een verrassende en uitermate zinvolle aanvulling bleek de aandacht voor het kwalitatieve onderzoek in de zorg. Na een gedegen theoretische onderbouwing volgde het praktijkgedeelte. Een openbaring voor een medicus die is opgevoed met kwantitatief onderzoek en empirie. De wijze van observeren, zoveel rijker aan waarnemingen. De grote hoeveelheid aan en variatie in de verzamelde data vergen een ingewikkeld proces om te komen tot de juiste conclusies. Hiervoor werd in de master ZEB een enthousiaste en stimulerende begeleiding geboden waardoor het toch zware deel van de studie met grote tevredenheid kon worden afgerond.
Naast de speciale colleges zorgethiek, wordt vrijwel het hele curriculum doorweven met aspecten van de verschillende zorgethische visies. Uiteindelijk werd ik mij de impact hiervan pas bewust bij het schrijven van de thesis, een uiterst vruchtbare exercitie waarin voor mij de puzzelstukjes op hun plaats vielen en ik mij bewust werd van mijn herziene kijk op de gezondheidszorg en ook mijn eigen plaats daarin. Mijn eigen positie werd op de kaart gezet niet alleen als arts, maar ook als mens, als vrouw in interactie met de patiënt , of vooral de ouder(s) daarvan. Met mijn “op medisch ethische uitgangspunten gestoelde opvoeding” als dokter zie ik in de maatschappelijke zorgethische visie een meerwaarde, een invulling van het gemis dat ik steeds voelde in mijn functie. Zo kan ik de niet te meten meerwaarde in het functioneren van de zorgverlener benoemen en recht van bestaan geven.
Goede zorg is niet alleen op empirie, op wetenschappelijke kennis en vakkundigheid gestoeld. Geneeskunde wordt geneeskunst door de wijze waarop deze vaardigheden, dit vakmanschap in onderlinge relaties wordt aangewend en dat is nu juist wat zich niet laat meten in maat en getal of DBC’s. Dit zit niet inbegrepen in de 36 urige werkweek, maar bepaalt wel of zorg als goede zorg wordt ervaren door zowel zorgverlener als zorgontvanger: de niet in getallen te honoreren essentie van de zorg.
Voor mij persoonlijk is het een bijzondere ervaring om op deze wijze, op afstand, zoveel meer duidelijkheid te verwerven over het vak dat ik jarenlang met zoveel overgave heb uitgeoefend, maar ook over de valkuilen voor zowel kind, ouder als dokter. Een andere visie die ik met behulp van de in de master aangeboden kennis en vaardigheden voor mij zelf ook kan onderbouwen. Interessante bevindingen die ook mijn visie op de selectie en opleiding van toekomstige artsen duidelijk heeft bijgesteld.
Tot slot bleek de keuze voor deze opleiding in Tilburg een goede te zijn met betrokken en bereikbare docenten. Een kleine groep medestudenten met vrijwel allemaal ervaring in de zorg hebben in de opleiding een duidelijke meerwaarde gegeven in discussies en bij het uitwisselen van kennis en ervaring.
Germa van de Kamp
0 reacties